گل مژه چیز چندان ناآشنایی برای ما نیست. احتمالا خودتان تا به حال به این مشکل دچار شده‌اید یا کسانی را دیده‌اید که دچار گل مژه شده‌اند. اما آیا می‌دانید گل مژه چیست؟ چقدر طول می‌کشد تا گل مژه خوب شود؟ برای درمان گل مژه چه کار باید کرد و از این دست سؤال‌هایی که اگر گل مژه داشته باشید، احتمالا در ذهنتان شکل گرفته‌اند.
گل مژه یا stye برآمدگی های کوچک، قرمز و دردناک که شبیه جوش هستند و در لبه خارجی یا داخلی پلک دیده می‌شوند. گل مژه، عفونت غدد چربی پلک ها محسوب می شوند که در اثر یک باکتری به نام استافیلوکوک ایجاد می شود. این بیماری را با نام بیماری غده میبومین، میبومیتیس، میبومیانتیس یا بلفاریتیس هم می شناسند.
گلمژه، یکی از بیماری های شایع چشم است که می‌تواند افراد را در سنین مختلف گرفتار کند. تماس دست آلوده با چشم و التهاب لبه پلک از عوامل مهمی هستند که باعث بروز گلمژه می‌شوند، همچنین تجربیات نشان می‌دهد که سرمای هوا در ایجاد گل مژه تأثیرگذار است.
گل مژه چیست؟
گل مژه نوعی جوش بزرگ و معمولاً پر از چرک است که در قسمت بیرونی یا داخلی پلک بالا یا پایین ایجاد می‌شود. این عارضه در بیشتر مواقع، تنها در یک چشم به‌وجود می‌آید و از نظر بالینی با نام hordeolum شناخته می‌شود. این جوش پلکی زمانی ایجاد می‌شود که یک غده تولیدکننده چربی در پلک عفونی شود.
گل‌های مژه معمولاً در قسمت بیرونی پلک ایجاد می‌شوند، اما گاهی اوقات نیز ممکن است در قسمت داخلی پلک تولید شده و باعث درد زیاد و گاهی تاری دید شوند.
غدد تولیدکننده چربی به محافظت از چشم کمک می‌کنند. استافیلوکوکوس، باکتری مسئول تولید جوش‌های روی پلک است که معمولا از طریق تماس انگشتان دست با چشم به پلک منتقل می‌شود. این باکتری همچنین اگر با لنزهای چشمی یا سایر محصولاتی که چشم یا پلک را لمس می‌کنند تماس پیدا کند، می‌تواند باعث عفونت شود.
در بیشتر موارد، گل مژه طی چند روز به خودی خود ناپدید می شود. توجه به این نکته مهم است که هرگز نباید سعی کنید گل مژه را بیرون بیاورید، چون ممکن است باعث جمع‌شدن چرک بیشتر در ناحیه عفونی و گسترش باکتری شود.
تفاوت بین گل مژه و شالازیون چیست؟
بیماری دیگری که باعث التهاب پلک شده و گاهی با گل مژه اشتباه گرفته می‌شود، شالازیون است. شالازیون زمانی اتفاق می‌افتد که در یکی از غدد کوچک چربی نزدیک مژه‌ها انسداد ایجاد شود. برخلاف گل مژه، شالازیون معمولاً دردناک نیست و بیشتر با برجستگی قسمت داخلی پلک مشخص می‌شود.
شالازیون (شالازیا) شبیه گل مژه است، اما ناشی از عفونت باکتریایی نیست. با بزرگ‌شدن غده چربی در عمق پلک که به دلیل انسداد دهانه غده ایجاد می‌شود، شالازیا ایجاد می‌شود، اما در گل مژه‌ها معمولاً فولیکول‌های مژه آلوده و ملتهب هستند و نسبت به شالازیون به سطح پلک نزدیک‌ترند.
برخی از افراد ممکن است درطول زندگی خود یک یا دو جوش چرکی روی چشم داشته باشند، اما برخی دیگر به‌طور مکرر به آن مبتلا می‌شوند. درصورت عدم درمان، جوش چشم می‌تواند تبدیل به شالازیون شود. درمان برای هر دو بیماری مشابه است.
علت ایجاد گل مژه چیست؟
پلک شما دارای تعداد بسیاری غدد کوچک چربی در اطراف مژه هاست. آسیب به پوست، ذرات گرد و غبار یا چربی می توانند این غدد را مسدود کنند. هنگامی که مجاری این غدد مسدود می شوند باکتری ها در این غدد رشد کرد و باعث ایجاد گل مژه می شوند. گل مژه می تواند یک چشم یا هردو چشم را همزمان درگیر کند. گل مژه معمولا مشکلی جدی نبوده و تاثیری روی بینایی شما نمی گذارد.
علاوه بر عفونت باکتریایی، بعضی عوامل دیگر هم می توانند به عفونت غدد منجر می شود:
- پاک کردن نامناسب یا ناقص آرایش از چشم
- استفاده از لوازم آرایشی تاریخ گذشته یا آلوده
- ضعف در بهداشت پلک ها
- بیماری های التهابی پلک، مانند بلفاریت
- استرس
- تغییرات هورمونی.
- لمس چشم‌ها با دست آلوده
- گذاشتن لنزهای تماسی در چشم، بدون ضدعفونی‌کردن کامل یا شستن دست‌ها
- روزاسه (یک بیماری پوستی که با قرمزی صورت مشخص می‌شود)
علائم گل مژه چیست؟
هنگامی که برای اولین بار دچار گل مژه می شوید، ممکن است قرمزی و احساس درد را در نزدیکی پلک خود احساس کنید. علائم دیگری که ممکن است دیده شوند عبارتند از:
- درد چشم
- ورم چشم
- افزایش تولید اشک یا آبریزش چشم
- پوسته شدن در اطراف پلک
- خارش و سوزش
- حساس شدن چشم به نورهای درخشان و خیره کننده
- احساس اینکه چیزی در چشم تان وجود دارد.
نکته ی مهم:
اگر پوست شما دردناک نیست، ممکن است برآمدگی و التهاب پلک (ورم چشم) باشد. درمان برآمدگی و التهاب پلک و گل مژه شبیه هم است اما برآمدگی و التهاب پلک ممکن است طول بکشد تا بهبود یابد.
گل مژه برآمدگی های کوچک، قرمزو دردناکی است که در لبه خارجی یا داخلی پلک دیده می شود، اغلب جدی نبوده و تاثیری بر بینایی شما ندارد.
انواع گل مژه
به طور کلی دو نوع گل مژه وجود دارد:
هوردئولوم (hordeolum)
در این نوع از گلمژه، یکی از غدد عرقی که در گوشه چشم و مژه ها قرار گرفته یا یکی از غدد چربی که در پایین ترین قسمت مژه ها قرار دارد، مسدود می شود.
شالازیون (chalazion)
در نتیجه انسداد غده میبومین به وجود می آید. غده میبومین یکی از غدد روغنی مخصوص است که فقط در نزدیکی مژه ها وجود دارد. غدد میبومین به صورت ردیفی در پلک ها قرار گرفته و منافذ خروجی آن ها در لبه پلک ها است.
علت بروز هر کدام از این دو نوع متفاوت است، در نتیجه درمان آن ها نیز با یکدیگر متفاوت است.
انواع گل مژه از نظر مکان آن
- خار خارجی: لکه ای در پایه مژه است.
- گل مژه داخلی: لکه ای در داخل یکی از غدد چربی کوچک پلک است.
گل مژه در کدام قسمت چشم می‌زند؟
در واقع گل مژه می تواند در چندین مکان از پلک شما ایجاد شود:
- روی پلک بالا
- روی پلک پایین
- درون یک پلک
- زیر پلک.
برای انواع داخلی، احتمالاً بهتر است به دکتر چشم پزشک مراجعه کنید. انواع خارج چشمی را می توان در خانه درمان کرد، اما اگر بیش از یک هفته ادامه داشته باشد، ممکن است لازم باشد به چشم پزشک مراجعه نمایید.
آیا گل مژه می‌تواند ناشی از استرس باشد؟
در حال حاضر هیچ مطالعه علمی وجود ندارد که ارتباط بین استرس و گل مژه را به‌طور مستقیم نشان دهد. بااین‌حال، برای افرادی که اغلب به این بیماری مبتلا می‌شوند و به نظر می‌رسد دوره‌های استرس یا خواب ضعیف را تجربه می‌کنند، ممکن است این بیماری بیشتر تکرار شود.
برخی از چشم‌پزشکان گزارش می‌دهند خواب ناکافی و استرس خطر ایجاد جوش چرکی روی چشم را افزایش می‌دهد، چون استرس می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و این موضوع باعث می‌شود بدن در برابر عفونت مستعدتر شود. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۷ نشان داد هورمون‌های استرس مانند نوراپی نفرین به اسید ۳،۴ – دی هیدروکسی ماندلیک (DHMA) تبدیل می‌شوند که می‌تواند به جذب باکتری‌ها در مناطقی از بدن که مستعد عفونت هستند، کمک کند.
یکی دیگر از عوارض جانبی استرس این است که اغلب خواب را مختل می‌کند. تحقیقات نشان داده است کمبود خواب می‌تواند ایمنی بدن را کاهش دهد و به‌طور خاص بر توانایی سلول‌های T در بدن برای مبارزه با عفونت تأثیر بگذارد. علاوه‌براین وقتی افراد خسته هستند، ممکن است کمتر عادات بهداشتی چشم را رعایت کنند. بنابراین، اگر قبل از خواب آرایش چشم به درستی پاک نشده یا دست‌ها قبل از تماس با چشم شسته نشوند، می‌توانند عامل بروز جوش چرکی چشم باشند.
گل مژه چقدر دوام می آورد؟
عمر جوش چشم معمولاً یک تا دو هفته است و سپس خود به خود از بین می‌رود، اما اگر بیش از این مدت طول کشید، ممکن است لازم باشد برای تخلیه آن به پزشک مراجعه شود.
راهکارهای درمانی گل مژه
گل مژه‌ها عموماً مسری نیستند، اما مقدار کمی باکتری کافی است تا این بیماری را پخش کند. به‌همین دلیل مهم است که همیشه دست‌های خود را قبل و بعد از دست‌زدن به آن‌ها بشویید و روبالشی‌ها را تعویض کنید تا از گسترش باکتری جلوگیری شود. بنابراین، زمانی که در حال تمیز‌کردن یا استفاده از کمپرس گرم روی جوش چشم هستید، از دست‌زدن به آن برای کاهش انتشار باکتری‌ها و تحریک آن خودداری کنید.
البته برخی از گل‌ها سرسخت‌تر هستند و نیاز به مراجعه به پزشک دارند.
اگر به نظر می رسد بینایی شما تحت‌تاثیر قرار گرفته است یا به جای بهتر‌شدن بدتر می‌شود، باید با پزشک تماس بگیرید. دراین‌صورت، پزشک پلک را معاینه نموده و از شما درمورد سایر علائمتان می‌پرسد.
درصورت ابتلای مکرر به این عارضه، پزشک ممکن است مقداری پماد آنتی‌بیوتیک برای چشم تجویز نموده یا روشی را برای لانچ و پاکسازی عفونت توصیه کند. این کار با بی‌حسی موضعی ناحیه موردنظر انجام می‌شود. راه‌های دیگر درمان گل مژه عبارتند از:
استفاده از کمپرس گرم
کمپرس گرم موثرترین راه برای درمان گل مژه است. گرما به هدایت چرک تا روی سطح و حل‌شدن چربی و چرک برای تخلیه طبیعی آن‌ها کمک می‌کند.
- یک دستمال تمیز را با آب گرم خیس کنید.
- مطمئن شوید که آب خیلی داغ نباشد.
- پارچه را بچلانید تا مرطوب باشد، اما چکه نکند.
- سپس به آرامی آن را به‌مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه روی چشم خود قرار دهید.
- گل مژه را فشار ندهید یا سعی نکنید آن را سوراخ کنید.
- این کار را سه تا چهار بار در روز انجام دهید.
بسیاری از مردم بر این باورند که استفاده از کیسه‌های چای سبز مرطوب شده در آب گرم به‌عنوان کمپرس چشم نه تنها به احساس بهتر، بلکه به بهبودی سریع نیز کمک می‌کند.خواص ضدباکتریایی چای سبز در این موضوع دخالت دارند. برخی از دانشمندان می‌گویند نوعی آنتی‌اکسیدان طبیعی موجود در چای سبز دیواره سلولی باکتری را شکسته و آن را از بین می‌برد.
شستن پلک با آب و صابون ملایم
هنگام تمیز‌کردن دور چشم باید از مصرف مواد شیمیایی خشن و مصنوعی خودداری شده و از صابون‌های ضدحساسیت و غیرتحریک‌کننده استفاده شود.
پوست اطراف چشم بسیار نازک‌تر از بقیه قسمت‌های صورت است. بنابراین، باید از محصولاتی برای ناحیه چشم استفاده شود که به این ناحیه آسیب نزنند. استفاده از شامپوهای بچه با کمک پنبه یا پارچه تمیز برای پاک‌کردن پلک‌ها تا زمانی که گل مژه از بین برود، معمولا مفید است.
شستن پلک با محلول‌های نمکی
استفاده از سرم‌های آب نمک می‌تواند به تخلیه جوش و پاکسازی و تجزیه غشاهای باکتریایی کمک کند.
استفاده از چای کیسه‌ای گرم روی پلک چشم
به‌جای استفاده از کمپرس پارچه‌ای گرم، می‌توانید از چای کیسه‌ای گرم استفاده کنید. استفاده از چای سیاه بهترین عملکرد را دارد، زیرا با خواص ضدباکتریایی خود به کاهش تورم کمک می‌کند.
- آب جوشیده را به یک لیوان اضافه کنید و سپس یک چای کیسه‌ای را در آن بیندازید.
- اجازه دهید چای حدود ۱ دقیقه دم بکشد.
- صبر کنید تا چای کیسه‌ای به اندازه‌ای خنک شود که گذاشتن آن روی چشم اذیت‌کننده نباشد.
- سپس آن را حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه روی چشم خود قرار دهید.
- برای هر چشم از یک کیسه چای جداگانه استفاده کنید.
مصرف داروهای مسکن OTC برای گل مژه
برای تسکین درد این عارضه، می‌توانید از داروهای بدون نسخه (OTC) مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید.
خودداری از آرایش و لنزهای تماسی
اگر جوش‌های چرکی روی چشمتان ایجاد شده، از آرایش‌کردن خودداری کنید. آرایش می‌تواند چشم را بیش از پیش تحریک کند و روند بهبودی را به تاخیر بیندازد. همچنین باکتری‌ها از طریق لوازم آرایش منتقل شده و عفونت را به چشم دیگر نیز انتقال می‌دهند. انجام راهکارهای زیر نیز در کاهش انتقال آلودگی چشم موثر است:
- برس‌های چشمی را به‌طور منظم بشویید.
- محصولات چشمی که بیش از ۳ ماه از عمر آن‌ها گذشته است را دور بریزید.
- اگر از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید، تا زمانی که گل مژه بهبود یابد، از عینک استفاده کنید.
- برای جلوگیری از عفونت مجدد، پس از بهبود جوش‌های چشمی، لنزهای تماسی قبلی را دور بریزید و از لنز جدید استفاده کنید.
استفاده از پمادهای آنتی‌بیوتیک برای تسکین گل مژه
برای کمک به از بین‌رفتن جوش‌های چشمی خفیف، استفاده از پماد آنتی‌بیوتیک OTC روی آن ناحیه مناسب است. برای استفاده از پمادهای OTC، پلک چشم آسیب دیده را بکشید و حدود یک چهارم اینچ از پماد را داخل پلک بمالید. اما برای درمان گل مژه‌ای که درموارد زیر وجود دارد، باید به یک متخصص پوست یا چشم پزشک مراجعه کنید:
- بیش از حد دردناک است
- بینایی را مختل می کند
- با درمان OTC از بین نمی‌رود
از مصرف استروئیدهای موضعی برای این عارضه خودداری کنید، چون ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند.
ماساژ اطراف گل مژه
می‌توانید ناحیه مورد نظر را با کمک دستمال مرطوب ماساژ دهید تا تخلیه چشم راحت‌تر صورت گیرد. پس از تخلیه گل مژه، محل را تمیز نگه دارید و از دست‌زدن به چشم خودداری کنید. اگر ماساژ ایجاد درد می‌کند، آن را متوقف کنید.
مراجعه به پزشک برای درمان گل مژه
ممکن است پزشک برای درمان این بیماری یک کرم آنتی‌بیوتیک تجویز کند یا حتی برای کاهش تورم، ترزریق واکسن استروئید را توصیه نماید. اما برای گل مژه‌ای که داخلی است یا بینایی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، ممکن است جراحی و تخلیه حرفه‌ای نیاز باشد.
اگر پزشک قطره یا پماد آنتی‌بیوتیک تجویز کرده است، دارو را دقیقاً طبق دستور و تا زمان مقرر مصرف کنید، حتی اگر چشم شما شروع به بهبود کرده باشد. برای ریختن قطره یا مالیدن پماد:
- سر خود را به عقب خم کنید و پلک پایین خود را با یک انگشت به سمت پایین بکشید.
- دارو را داخل پلک پایینی بریزید یا بمالید.
- چشم خود را به مدت ۳۰ تا ۶۰ ثانیه ببندید تا قطره یا پماد در اطراف حرکت کند.
- پماد یا نوک قطره چکان را به مژه‌ها نزنید.
- پس از استفاده، دست‌هایتان را با آب و صابون بشویید.
کارهایی که نباید در مواجهه با گل مژه انجام دهیم
- گل مژه را فشار دهید یا سعی در تخلیه آن داشته باشید.
- پلک خود را بمالید یا لمس کنید.
- از لوازم آرایش یا لنز تماسی استفاده کنید.
اما چرا می‌گوییم نباید افراد گل مژه را خودشان تخلیه کنند؟ چون ترکیدن یا خراشیده‌شدن جوش‌های چرکی چشم می‌تواند این ناحیه را باز کرده و باعث زخم یا آسیب به پلک شود. این موضوع می‌تواند به چندین عارضه منجر شود:
- ممکن است عفونت باکتریایی را به سایر قسمت‌های پلک یا چشم منتقل کند.
- ممکن است عفونت داخل گل مژه را بدتر کرده و باعث تشدید آن شود.
- ممکن است باعث ایجاد اسکار رنگدانه‌ای (تیره رنگ) روی پلک شود.
- ممکن است باعث ایجاد بافت اسکار (سخت‌شدن یا برآمدگی) روی پلک شود.
- ممکن است باعث ایجاد اسکار حفره‌ای (سوراخ مانند) روی پلک شود.
آنتی بیوتیک‌های تجویزی برای گل مژه
بیشتر گل‌های مژه به آنتی‌بیوتیک نیاز ندارند، اما در مورد عفونت‌های مکرر یا جوش‌هایی که از بین نمی‌روند، ممکن است کرم یا پماد آنتی‌بیوتیک موضعی لازم باشد.
آزیترومایسین، رایج‌ترین آنتی‌بیوتیک موضعی است که برای گل مژه تجویز می‌شود. اما اگر عفونت باکتریایی به قسمت‌های دیگر چشم سرایت کند یا حتی پس از استفاده از کرم آنتی‌بیوتیک باز هم باقی بماند، ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی تجویز کند که عبارتند از:
- داکسی سایکلین
- تتراسایکلین
- سفالوسپورین
- آموکسی سیلین
عوارض جانبی داروهای گل مژه معمولاً خفیف است. آنتی‌بیوتیک‌های موضعی ممکن است درصورت استفاده باعث سوزش یا تحریک شده و آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی باعث تهوع، یبوست، اسهال یا کاهش اشتها شوند. بااین‌حال، اگر بثورات پوستی، مشکلات تنفسی، تورم در گلو یا صورت، یا هرگونه علائم غیرطبیعی یا تغییرات ناگهانی دیگر را تجربه کردید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید، چون این موارد نشانه‌های واکنش آلرژیک هستند.
توصیه‌های پیشگیرانه برای جلوگیری از گل مژه
- آرایش چشم به‌خصوص ریمل، خط چشم و سایه چشم را کاهش دهید.
- از به اشتراک‌گذاری لوازم آرایشتان با دیگران خودداری کنید.
- قبل از قرار‌دادن لنز چشمی یا آرایش کردن، دست‌های خود را با دقت با آب و صابون بشویید.
- از گذاشتن مژه مصنوعی یا اکستنشن مژه خودداری کنید تا خطر نفوذ انواع عفونت به چشم کاهش یابد.
- هنگام خواب لنز را از چشم خارج کرده و آرایش را پاک کنید.
- با دور ریختن لوازم آرایشی قدیمی، خطر ابتلابه عفونت‌های مکرر چشم را کاهش دهید.
- از لنزهای تماسی یکبار مصرف، مجددا استفاده نکنید.
- اگر مبتلابه بلفاریت هستید، دستورالعمل‌های پزشک را برای مراقبت از چشمان خود دنبال کنید.
- سعی کنید هر شب ۷ تا ۸ ساعت بخوابید.
- سعی کنید استرس خود را با تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفسی مدیریت کنید.
زمانی که غدد تولیدکننده چربی در پلک توسط باکتری‌ها آلوده شوند، گل مژه ایجاد می‌شود. عوامل ایجادکننده این بیماری معمولا آلودگی دست‌ها، استفاده از لوازم آرایشی تاریخ گذشته یا آلوده، خوابیدن با آرایش، آلودگی لنزهای چشمی، خوابیدن با لنزهای چشم، استفاده مجدد از لنزهای یکبار مصرف و استرس است.
زمانی که سیستم ایمنی بدن ضعیف باشد، احتمال ابتلابه عفونت‌هایی مانند جوش‌های چرکی روی پلک بیشتر می‌شود. برای جلوگیری از ابتلابه این بیماری، داشتن خواب کافی، رعایت بهداشت چشم‌ها، مدیتیشن یا یوگا، استفاده کمتر از آرایش چشم و عدم استفاده از لوازم آرایش قدیمی یا اشتراکی مفید است.
این عارضه معمولا خود به خود درمان می‌شود، اما گاهی استفاده از چای کیسه‌ای گرم، کمپرس گرم، شستن با صابون‌های ملایم، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و پمادهای تجویزی توسط پزشک یا درموارد حاد جراحی و واکسیناسیون به بهبود آن کمک می‌کند.
منبع